Historia Warszawy zaczyna się na terenie dzisiejszego Śródmieścia. Wszystko zaczęło się w miasteczku Jazdów (rejon agrykolski) na skarpie Wisły, które po zniszczeniach w 1262 i 1281 roku zostało przesunięte dalej na północ, w rejon dzisiejszej ulicy Grodzkiej. W pobliżu miasta na przełomie XIII i XIV w. założono na prawo od Chełma miasto, które później przekształciło się w Starą Warszawę. Lokację miasta przypisuje się księciu mazowieckiemu Bolesławowi II oraz mieszczanom i kupcom toruńskim. Stara Warszawa rozwinęła się silnie w XIV wieku dzięki księciu Troidenowi. W 1408 r. w pobliżu znajdowała się Nowa Warszawa, a Stara Warszawa otrzymała potwierdzenie praw miejskich w 1413 r. Na początku XV wieku rozwój nieco wyhamował. W 1526 całe terytorium weszło w skład Królestwa Polskiego. Wsie Solec i Ujazdów oraz miasto Nowa Warszawa rozwijały się niezależnie od Starej Warszawy.

Warszawa zyskiwała coraz większy prestiż – polscy władcy często zatrzymywali się w Zamku Królewskim, a po pożarze Krakowskiego Wawelu w 1595 roku król Zygmunt III Waza postanowił przenieść tu na stałe swój dwór. Dzięki temu, a także dzięki sejmowi zorganizowanemu w okolicach Warszawy, szlachta coraz chętniej osiedlała się w mieście, które budowało sobie pałace, m.in. przy ulicach Miodowej, Długiej i Krakowskim Przedmieściu. W latach 1573-1603 przy wyjeździe z ul. Mostowej znajdował się drewniany most stały autorstwa Zygmunta Augusta. W latach 1621–1624 rozległe tereny wokół Starej i Nowej Warszawy otoczono wałem ziemnym zwanym Wałem Zygmuntowskim.

Od XVI wieku w okolicach Starej Warszawy zaczęli rozwijać się tzw. jurydycy (jurydyka to osada w pobliżu miasta królewskiego, rzadziej enklawa na gruntach miejskich, niepodlegająca władzom miejskim i sądom miejskim). Było ich ponad dwadzieścia, prywatnych i nie podlegających jurysdykcji miejskiej. Większość z nich przyczyniła się później do rozwoju miasta, tworząc takie ulice jak Leszno, Gęsia, Nowogrodzka i Wilcza czy place jak Dąbrowskiego i Grzybowskiego. Miasto i jego okolice zostały poważnie zniszczone podczas szwedzkiej powodzi, ale wkrótce zostały odbudowane. Wraz z postępem rozwoju terytorialnego znaczenie Starego Miasta malało na rzecz innych sąsiednich terytoriów, zwłaszcza na północy współczesnego Śródmieścia Północnego. Ważnym elementem było także powstanie Łazienek Królewskich.

W 1770 roku poszerzono granice Warszawy budując tzw. Okopy Lubomirskiego, które obejmowały niemal cały obszar dzisiejszego Śródmieścia. Rozbieżność administracyjna między Starą Warszawą a okolicznymi jurysdykcjami doprowadziła do wielu problemów prawnych, dlatego w 1791 r. „Prawo miejskie” nakazało je wszystkie zjednoczyć i utworzyć Warszawę. Jego ratusz pierwotnie znajdował się na Rynku Starego Miasta, a następnie na placu apelowym Teatralnym. Po 1831 roku rozwój północnej części terenu został zahamowany – nałożono ograniczenia budowlane na budowę Cytadeli. Oprócz ograniczeń wyburzono również szereg budynków na rzecz okolicznych Cytadeli, a później dobudowano forty na esplanadzie. Po 1918 r. tereny te zostały zabudowane, w wyniku czego powstały parki Traugutta i Kusocińskiego. W XIX wieku poszczególne tereny rozwijały się nierównomiernie – Powiśle i Solec uprzemysłowiły się dzięki bliskości Wisły, Muranów rozwinął się dzięki osadnictwu żydowskiemu. Dzięki budowie dworca Wiedeńskiego nastąpił impuls do rozwoju południowego Śródmieścia.

W okresie międzywojennym, gdy Warszawa stała się stolicą niepodległej II RP, rozpoczął się okres rozwoju centrum Warszawy. Podjęto starania o przywrócenie zaniedbanego Starego Miasta, które zamieszkiwała biedota. Rozpoczęła się odbudowa murów obronnych i Barbakanu. Ukończono szereg inwestycji komunalnych i państwowych - wybudowano ulicę Bonifraterską z wiaduktem żoliborskim, budynki rządowe przy ul. Chałubińskiego czy 6 Sierpnia, wreszcie Sejm przy ul. Wiejskiej. Rozpoczęto budowę bulwarów wiślanych i Dworca Głównego, ale ukończono je dopiero przed wybuchem II wojny światowej.

Centrum miasta zostało już mocno zniszczone podczas kampanii wrześniowej, zwłaszcza Stare Miasto z Zamkiem Królewskim. Po zdobyciu miasta Niemcy nie pozwolili na odbudowę zabudowy, przez co wiele zniszczonych budowli i zabytków popadało w ruinę. W 1940 r. część terenu weszła w skład getta i teren ten został zniszczony po upadku powstania w getcie warszawskim. Powstanie Warszawskie przyniosło nowe dotkliwe zniszczenia, zwłaszcza w Starym Mieście, Powiślu i Solcu.

Bezpośrednio po wojnie widok zniszczonego miasta wyglądał przygnębiająco. Ponad 85% zabudowy lewobrzeżnej Warszawy legło w gruzach. Pojawiły się pomysły, by nie odbudować miasta, ale przenieść stolicę do Łodzi. Ostatecznie jednak nowe socjalistyczne władze postawiły sobie ambitne zadanie odbudowy Warszawy, z drobiazgową odbudową Starego Miasta. Główne prace zakończono do 1954 roku. W pozostałej części Śródmieścia przebudowa przebiegała mniej gruntownie, niektóre budynki zostały zachowane (np. PAST, Prudential, Szpital św. Ducha), inne zostały całkowicie rozebrane, np. pod budowę Pałacu Kultury i Nauki w 1952-1955. Przebudowywano ogromne obszary miasta, często zmieniając dotychczasowy układ urbanistyczny, jak np. otwierając drogę W-Z czy ulicę Marchlewskiego. Zrezygnowano jednak z odbudowy terenów pod stokiem – parki założono na Podzamczu i Solcu, a Powiśle było mocno zdewastowane.

W 1971 roku podjęto decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego. Inwestycja ta, trwająca do 1984 roku, była ukoronowaniem odbudowy Starego Miasta, co w 1980 roku zostało docenione przez Komisję UNESCO wpisem „całkowicie odrestaurowanego obszaru zabytkowego” na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego. Również w 1971 roku rozpoczęto budowę Wisłostrad i Trasy Łazienkowskiej, którą zakończono w 1974 roku. W 1975 roku otwarto Dworzec Centralny. Lata 80. przyniosły wiele zmian w przestrzeni miejskiej, kiedy to w Warszawie powstały pierwsze szklane wieżowce. Tendencja ta trwa do dziś. Najbardziej znane warszawskie wieżowce to Varso, Pałac Kultury i Nauki, Q22, Złota 44, Rondo 1, Centrum LIM.

Śródmieście obejmuje najstarszą część Warszawy, dlatego też znajduje się tu większość budynków o wybitnych walorach historycznych, zwłaszcza w Starym Mieście i wzdłuż Trakcji Królewskiej. Jednak zniszczenia w czasie II wojny światowej spowodowały liczne zniszczenia tkanki miejskiej, które później załatała nowoczesna zabudowa, zwłaszcza na Muranowie, ale także w innych rejonach Śródmieścia.

Śródmieście posiada wiele zabytków historycznych i kulturowych, takich jak Stare Miasto, Zamek Królewski, pomniki Chopina, Mickiewicza i inne atrakcje, które przyciągają turystów z całego świata. Tysiące warszawiaków chętnie tu przyjeżdżają i podziwiają zabytki. Ze względu na centralne położenie Śródmieścia w Warszawie znajduje się najwięcej zabytków.

W południowej części Śródmieścia, pomiędzy ulicami Poznańską, Emilii Plater, Wilczą, Hożą, widoczne są ślady dawnej Warszawy – jednego z najpiękniejszych miast Europy XIX wieku, doszczętnie zniszczonego podczas II wojny światowej. Elewacje kamienic zdobią secesyjne ornamenty, ozdobne przejazdy bramne prowadzą na podwórka, w których zachował się duch 100-letniego miasta - kaplice z wizerunkami Matki Boskiej i płonącymi światłami, figury Chrystusa, ozdobne kamienne studnie.

Do tej pory trzy secesyjne kariatydy podtrzymują strop budynku Sądu Najwyższego od strony ul. Świętojerskiej. Kariatydy to filary gzymsów w formie figur pięknych panien, wywodzące się ze świata starożytnego. Najsłynniejszy wspierał gzyms Erechtheion na ateńskim Akropolu.

Zniszczony w czasie ostatniej wojny teren został pieczołowicie odbudowany wiele lat później. Zachował się układ przestrzenny miasta z czasów jego lokacji, czyli z XIII wieku, jednak większość zabudowy przebudowano na wzór XVIII wieku. Stare Miasto Warszawa jest wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Warto przespacerować się jego wąskimi uliczkami i zajrzeć do katedry św. Jana, w którego podziemiach znajdują się sarkofagi książąt mazowieckich i wybitnych Polaków.

Warto też spędzić czas na Rynku Starego Miasta. Latem można usiąść w jednej z ulicznych kawiarni, zjeść lody, napić się kawy lub piwa i podziwiać stare centrum Warszawy. Zimą można wybrać się do jednej z restauracji mieszczących się w kamienicach Starego Miasta na obfite staropolskie jedzenie lub rozgrzać się przy kubku grzanego wina.

W zamkowych komnatach Zamku Królewskiego zapadały historyczne decyzje i miały miejsce nowatorskie wydarzenia w dziejach narodu polskiego. 3 maja 1791 r. posłowie przyjęli Konstytucję. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zamek stał się rezydencją głowy państwa i prezydenta. W czasie ostatniej wojny został doszczętnie zniszczony i dzięki staraniom całej społeczności został odbudowany. Na szczególną uwagę zasługują Apartamenty Królewskie oraz Sala Sejmowa na parterze, siedziba dawnego Sejmu, w którym 3 maja uchwalono Konstytucję. Interesujące są Sale Sądowe i Sale Sejmowe z XVI i XVII wieku.

Pokrótce opowiemy o innych zabytkach i zabytkach Śródmieścia.

Najbardziej znanym zabytkiem w centrum miasta jest Kolumna Zygmunta. Pierwszy świecki pomnik w Warszawie przedstawia króla Zygmunta III Wazę. Na przestrzeni wieków przechodził wiele renowacji, ale najbardziej ucierpiał w czasie II wojny światowej. Kolumna wróciła na swoje miejsce dopiero w 1949 roku. Legenda głosi, że król Zygmunt strzeże swojego miasta i opiekuje się nim.

Teatr Wielki to jeden z największych i najnowocześniejszych teatrów w Europie. Zaprojektował go wybitny włoski architekt Antonio Corazzi, który na początku XIX wieku zajmował się przebudową Placu Teatralnego, czyniąc go centralnym punktem Warszawy. Teatr został zbudowany w latach 1825-1833 w stylu późnego klasycyzmu. Spłonął w czasie II wojny światowej, został odbudowany z zachowaniem i rozbudową oryginalnej elewacji. Dziś w budynku mieszczą się: Opera, Teatr Baletu, Teatr Narodowy i Muzeum Teatralne.

Zabytkowe pałace i kościoły na Trakcie Królewskim. Droga Królewska rozpoczyna się na Placu Zamkowym i prowadzi do Łazienek Królewskich. Droga usiana jest zabytkowymi kościołami i pałacami. W Śródmieściu znajduje się około 200 pałaców zbudowanych przez najwybitniejsze rody arystokratyczne.

Najważniejszym z nich jest obecnie Pałac Prezydencki – największy pałac w Warszawie. Został wzniesiony w 1643 roku przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Konecpolskiego. W okresie autonomii Królestwa Polskiego w XIX wieku mieszkał tu generał Józef Zaionczek, namiestnik rosyjskiego cara Aleksandra. W 1989 r. odbywały się tu obrady okrągłego stołu. Obecnie pałac jest rezydencją prezydentów RP.

Inne pałace, które zasługują na uwagę to Pałac Staszica – siedziba Polskiej Akademii Nauk, Pałac Kazimierzowskich – rezydencja Rektora Uniwersytetu Warszawskiego oraz Pałac Potockich – siedziba Ministerstwa Kultury.

Na Trakcie Królewskim znajduje się kilka kościołów. Wędrówka po nich oznacza zapoznanie się z dawnymi stylami architektury - gotyckim, barokowym i klasycyzmem. Obok placu apelowego Zamkowym znajduje się kościół św. Anny z piękną neoklasycystyczną fasadą. Został zbudowany w 1454 roku, a prezbiterium kościoła od strony skarpy wiślanej do dziś zachowało swój gotycki charakter. Wnętrze świątyni wykonane jest w stylu barokowym.

Wyjątkowym zabytkiem jest cerkiew Wizytek pod Uniwersytetem Warszawskim. Nie został zniszczony w czasie II wojny światowej i zachował autentyczne barokowe wnętrza. W kotle św. Krzyża posiada nagrobki i epitafia wybitnych Polaków. Odprawiano tu msze święte podczas najważniejszych uroczystości państwowych i pogrzebów znanych osobistości. Tutaj, w pierwszą rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, zebrał się Sejm.

Uniwersytet Warszawski powstał w 1816 roku na mocy dekretu rosyjskiego cara Aleksandra I. Większość budynków uniwersyteckich, m.in.

Uniwersytet, mieszczący się w Pałacu Kazimierzowskim, budynek dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej oraz Audytorium Maksymalne są wpisane do rejestru zabytków. Na szczególną uwagę zasługują Bramy Główne Uniwersytetu, zaprojektowane w stylu neobarokowym przez Stefana Schillera w 1900 roku. Brama zwieńczona jest orłem w koronie otoczonym pięcioma gwiazdami.

Do najbardziej znanych zabytków Śródmieścia należą:

Zespół Starego Miasta w obrębie murów miejskich z wieloma innymi zabytkami,

Kompleks Zamku Królewskiego,

Urbanistyka Osi Saskiej,

Urbanistyka Osi Stanisławowskiej,

Zespół pałacowo-parkowy Łazienki Królewskie,

Zespół pałacowo-parkowy Belweder,

Urbanistyka Krakowskiego Przedmieścia,

Urbanistyka Nowego Światu,

Układ urbanistyczny Plac Bankowy,

Kampus główny Uniwersytetu Warszawskiego,

Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Nowym Mieście,

Kościół św. Jacka w Nowym Mieście,

Kościół Wszystkich Świętych w Grzybowie

zespół zamkowy Ujazdowskiego,

Ogród Saski,

szereg innych budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej w Śródmieściu, które są wymienione poniżej:

Starożytne budowle:

Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Dobra 56/66

Komenda Stołeczna Policji, ul. Nowolipie 2

Muzeum Narodowe, al. Jerozolimskich 3

Pałac Prezydencki, ul. Krakowskie Przedmieście 46/48

Państwowa Akademia Nauk, ul. Nowy Świat 72

Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych, ul. Sanguszki 1

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, ul. Wiejskiej 4/6/8

Opera Narodowa (Teatr Wielki), Plac Teatralny 1

Urząd Miasta Warszawy, plac apelowy Bankowy 3/5

Szpital Dziecięcy Litewska, ul. Marszałkowskiej 24

Szpital Ginekologiczno-Położniczy Inflancka, ul. Inflanckiej 6

Szpital Kliniczny nr 1 im. prof. Witolda Orłowskiego, ul. Czerniakowskiej 231

Szpital Psychiatryczny, ul. Nowowiejskiej 27

Warszawski Szpital dla Dzieci, ul. Kopernika 43

Taka jest długa historia Warszawy.